ทำไมเราต้องหาว?

อาการ หาว คืออาการที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่บางครั้งการหาวก็สามารถบอกถึงอาการผิดปกติของร่างกายได้เช่นกัน อย่างไรก็ตาม เรามีความเชื่อว่าการหาว เกิดจากอาการง่วงนอน ถ้าเห็นใครหาว เราก็จะสันนิฐานว่าคนนั้นกำลังง่วงนอน แล้วอาการหาวบ่อยๆ มันบ่งบอกถึงความผิดปกติของร่างกายรึป่าว วันนี้เราจะพาทุกคนไปหาคำตอบกัน ว่าการหาวนั้น จริงๆแล้วเกิดจากอะไร แล้วการ หาว บ่อยๆเป็นประจำ เป็นการเตือนจากร่างกายเราหรือไม่ว่าคุณกำลังป่วย

การหาวเป็นกลไกหนึ่งของร่างกาย ที่ต้องการจะรับเอาออกซิเจนจากอากาศเข้าสู่กระแสเลือด พร้อมกันนั้นก็ช่วยขับคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดออกไป เพื่อรักษาความสมดุลของร่างกาย ดังนั้นการหาวจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อร่างกายเรามีออกซิเจนไม่พอ หรือมีคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดมากเกินไป ก่อให้เกิดอาการง่วง เหงา หาวนอนขึ้นมาได้นั่นเอง

วิธีสังเกตอาการหาว

การหาวเป็นกลไกขับคาร์บอนไดออกไซด์ส่วนเกิน การอยู่ในสถานที่ที่ อากาศไม่ถ่ายเท สภาวะแวดล้อม ความอ่อนเพลียและเหนื่อยล้าจาก การทำงาน มีส่วนทำให้เกิดการหาวได้ หาวบ่อย ๆ ต้องคอยสังเกตตัวเอง นอกจากปัญหาสุขภาพ ยังส่งผลต่อบุคลิกภาพของเราด้วย ควรขยับ ร่างกายบ่อย ๆ เลือกและปรับสภาวะแวดล้อมให้อากาศปลอดโปร่ง พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายสม่ำเสมอ

สาเหตุของการหาว

อาการหาวที่เกิดขึ้นบ่อยๆ มากกว่า 1 ครั้งต่อนาที และถึงแม้ว่าสาเหตุส่วนใหญ่ของการหาวอาจมาจากความง่วง หรือความอ่อนเพลีย แต่ในบางครั้งแล้วนั้นการหาวมากจนผิดปกติอาจเป็นผลมาจากสาเหตุเหล่านี้

• นอนหลับไม่เพียงพอ

พฤติกรรมการนอนไม่เพียงพอทำให้ส่งผลทำให้เกิดอาการง่วงนอนตอนกลางวันได้ ถึงจะดูเหมือนไม่ได้ร้ายแรงอะไร แต่อาจจะส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน รวมถึงยังก่อให้เกิดความเสี่ยงในการเกิดโรคร้ายอย่างโรคอ้วน โรคหัวใจ หรือโรคซึมเศร้า ฯลฯ ทั้งนี้ให้ลองเช็คตัวเองดูหากเป็นเช่นนั้นควรปรับพฤติกรรมการนอนและจัดตารางการนอนใหม่ โดย 1 วันควรนอนให้ได้อย่างน้อย 7-8 ชั่วโมงจะดีที่สุด

• นอนไม่หลับ

เป็นอาการที่ร่างกายรู้สึกอยากจะนอน แต่ไม่สามารถหลับได้ อาจจะใช้เวลานานกว่าปกติ หลับไปแล้วแต่ตื่นเร็ว หรือตื่นขึ้นมากลางดึก แล้วไม่สามารถนอนหลับต่อไปได้ ทำให้ร่างกายรู้สึกอ่อนเพลีย พักผ่อนไม่เต็มที่ ดังนั้นควรเข้านอนให้เป็นเวลาเพื่อให้ร่างกายชิน และควรงดเครื่องดื่มที่มีสารออกฤทธิ์กระตุ้นสมอง เช่น สารคาเฟอีนที่มีอยู่ในชา กาแฟ น้ำอัดลม เครื่องดื่มชูกำลัง เป็นต้น แต่หากอยากดื่มควรเลือกดื่มก่อน 14.00 น. เพราะถ้าดื่มหลัง 14.00 น. อาจทำให้ร่างกายมีปัญหานอนไม่หลับได้

• กลุ่มคนที่รับประทานยา

เช่น กลุ่มยารักษาโรคซึมเศร้า หรือกลุ่มยารักษาภาวะวิตกกังวล อาจจะทำให้เกิดผลข้างเคียง มีอาการง่วงซึม นอนไม่หลับได้

ทำไมเราถึงต้องหาว

• ช่วยให้เรารู้สึกตื่น

เป็นที่รู้กันดีว่า การหาวมักจะตามมาด้วยการเคลื่อนไหวร่างกาย หรือการบิดขี้เกียจ ซึ่งพฤติกรรมอันน่ารำคาญพวกนั้น อาจช่วยยับยั้งความรู้สึกง่วงที่เกิดขึ้นมาได้ นอกจากนี้กล้ามเนื้อพิเศษที่อยู่ในหู (กล้ามเนื้อเทนเซอร์ทิมพานี) จะถูกกระตุ้นในช่วงที่หาวด้วย ซึ่งจะทำให้แก้วหูและการได้ยิน ถูกกระตุ้นให้เกิดการรับรู้ขึ้นมาใหม่ด้วย และนั่นจะช่วยเพิ่มความสามารถในการติดตามสิ่งต่างๆ รอบตัวเรา หลังจากที่ไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในช่วงก่อนที่จะเกิดอาการหาว แถมดวงตาที่เปิดกว้างขึ้น ยังอาจช่วยให้เพิ่มการตื่นตัวในการมองเห็นให้เราด้วย

• ช่วยเพิ่มความเย็นให้สมอง

อีกทฤษฎีหนึ่งบอกว่า การหาวช่วยให้สมองเย็นตัวลง เนื่องจากการหาวจะต้องทำให้ต้องสูดหายใจเข้าไปลึกๆ เพื่อดึงอากาศเย็นๆ เข้าไปทางปาก จากนั้น ก็ทำให้เลือดที่กำลังจะสูบฉีดไปเลี้ยงสมองเย็นตัวลง ผู้ตั้งทฤษฎีนี้ขึ้นมาอ้างว่า มีการสังเกตเห็นอุณหภูมิของสมองเพิ่มสูงขึ้นในช่วงก่อนที่จะเกิดอาการหาว และสังเกตเห็นอุณหภูมิที่ลดลงในช่วงหลังเกิดอาการหาว แต่การศึกษาวิจัยในครั้งนี้รายงานว่า อุณหภูมิของร่างกายและสมองที่เพิ่มสูงขึ้นนั้นจะทำให้เกิดการหาวอย่างมากมาย แต่ไม่ได้ระบุว่าจะช่วยทำให้สมองเย็นลง

นอกจากนี้ยังมีการสังเกตเห็นอัตราการหาวที่เพิ่มขึ้นในคนที่เป็นไข้ด้วย จึงมีการระบุว่า การหาวน่าจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับอุณภูมิของร่างกายที่อบอุ่นขึ้น แต่ยังไม่มีหลักฐานที่แน่ชัด ในเรื่องที่การหาวจะช่วยทำให้อุณหภูมิของร่างกายเย็นตัวลง แค่ยืนยันว่าอุณหภูมิของร่างกายที่อบอุ่นขึ้น ทำให้เกิดอาการหาวขึ้นมาได้เท่านั้นเอง

• ทำหน้าที่คุ้มกันความปลอดภัย

มีการพบว่าสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังทั้งหมดมีพฤติกรรมที่คล้ายๆ อาการหาวเกิดขึ้นเหมือนกัน ซึ่งนั่นอาจจะเป็นภาพสะท้อนที่เกิดขึ้นมาตั้งแต่ยุคโบราณแล้วก็ได้ โดยทฤษฎีนี้ได้ตั้งสมมุติฐานว่ามนุษย์เป็นสัตว์สังคม เวลาที่เรามีท่าทีที่จะถูกสัตว์เผ่าพันธุ์อื่นๆ โจมตีได้ง่าย มนุษย์ก็จะทำหน้าที่ป้องกันให้กันและกัน การหาวจึงเปรียบเสมือนเป็นสัญญาณเฝ้าระวังภัยในยุคที่มนุษย์เริ่มอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม

การหาวตามกัน

ข้อสันนิษฐานหนึ่งของนักวิทยาศาสตร์คือ การหาวตามคนอื่นถูกกระตุ้นโดยสิ่งเร้าชนิดหนึ่ง เรียกว่า รูปแบบพฤติกรรมที่ถูกกำหนดไว้ หรือ “fixed action pattern” ซึ่งมีแนวคิดเหมือนกับโดมิโน คือเมื่อคนคนหนึ่งหาว จะเป็นการกระตุ้นให้คนที่อยู่รอบๆหาวตามด้วย

อีกข้อสันนิษฐานคาดว่า เกิดจากการเลียนแบบโดยไม่ได้ตั้งใจหรือไม่รู้ตัว หรือเรียกว่า chameleon effect ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อคุณลอกเลียนแบบพฤติกรรมของใครบางคนโดยไม่รู้ตัว เช่น เมื่อคนที่นั่งตรงข้ามคุณนั่งไขว่ห้าง คุณอาจนั่งไขว่ห้างตามเขาด้วย

ข้อสันนิษฐานนี้กล่าวไว้ว่า เราหาวตามคนอื่นเพราะเรากำลังลอกเลียนแบบพฤติกรรมของเขาอยู่ นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า chameleon effect เกิดขึ้นจากเซลล์สมองชนิดหนึ่งซึ่งเรียกว่า”เซลล์สมองกระจกเงา” หรือ mirror neurons ซึ่งเป็นเซลล์ที่ใช้ในการเรียนรู้แบบลอกเลียนแบบพฤติกรรมของบุคคลอื่น

ตัวอย่างเช่น เวลาที่เรามองดูใครทำอะไร mirror neurons ในสมองของเราจะทำงานราวกับว่าเรากำลังทำสิ่งเดียวกัน เช่น การที่เราเห็นคนกำลังทาลิปสติ๊กจะทำให้เราสามารถทำสิ่งเหล่านั้นได้คล่องแคล่วขึ้น โดยการทดลองพบว่า เมื่อเราเห็นหรือได้ยินเสียงหาว ส่วนของสมองที่มี mirror neurons จะทำงาน ทำให้เกิดการตอบสนองด้วยการหาวตามนั่นเอง

ข้อสันนิษฐานอีกข้อหนึ่งเกี่ยวกับ mirror neurons เรียกว่า empathy yawn คำว่า empathy หมายถึง การที่เราเข้าใจถึงความรู้สึกของคนอื่น พฤติกรรมการหาวตามกันจะเกิดขึ้นเมื่อมีอายุประมาณ 4-5 ขวบ ซึ่งเป็นวัยเดียวกับวัยที่เด็กเริ่มจะเข้าใจอารมณ์ของคนอื่น ซึ่งสอดคล้องกับการที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่า เด็กวัยนี้มี mirror neurons ที่ทำให้เข้าถึงความรู้สึกของผู้อื่นได้มากขึ้น

จากการสำรวจในมนุษย์สามารถสรุปได้ว่า เรามักหาวตามกันในหมู่คนรู้จักมากกว่าคนแปลกหน้าเช่นเดียวกับการทดลองในสุนัข ซึ่งพบว่า สุนัขจะหาวตามมนุษย์ และจะหาวบ่อยมากกว่าถ้าเป็นคนที่สุนัขนั้นคุ้นเคย

อย่างไรก็ตาม นักวิทยาศาสตร์ยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่แท้จริงของการหาวตามกัน ซึ่งสาเหตุอาจมาจากข้อสันนิษฐานใหม่ หรือหลายๆข้อสันนิษฐานรวมกันก็ได้

ภาวะอาการป่วยรุนแรงที่อาจทำให้เกิดอาการหาวบ่อย ๆ ได้แก่

• โรคปลอกประสาทอักเสบชนิด MS (multiplesclerosis) 

เกิดจากปลอกหุ้มเส้นประสาทภายในระบบประสาทส่วนกลางได้รับความเสียหายหรือถูกทำลาย ผู้ป่วยโรคนี้จะรู้สึกว่าไม่สามารถควบคุมส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ เนื่องจากการนำสัญญาณของเส้นประสาทจากสมองส่วนต่างๆ ของร่างกายได้เสียไป จึงส่งผลให้เกิดอาการหาวบ่อยได้

• เนื้องอกในสมอง 

เกิดจากเนื้อที่เกิดจากการเจริญเติบโตอย่างผิดปกติของเซลล์ในสมองหรือบริเวณเนื้อเยื่อและต่อมต่างๆ บริเวณใกล้เคียงกับสมอง ซึ่งอาจรบกวนระบบประสาทและการทำงานของสมอง ซึ่งได้มีผลการวิจัยจากวารสาร Neurosurgery and Psychiatry พบว่าผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของเนื้อเยื่อสมองมักจะมีอาการหาวบ่อย เนื่องมาจากอาจเกิดจากระบบประสาทที่ควบคุมการเคลื่อนไหวถูกกดทับ ทำให้เลือดส่งออกซิเจนมาเลี้ยงสมองได้ลำบาก จนร่างกายต้องรับออกซิเจนเพิ่มด้วยการหาวบ่อยๆ

• โรคหลอดเลือดสมอง 

คือภาวะที่เลือดไม่สามารถไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้ ทำให้สมองขาดเลือดและออกซิเจน และเหตุนี้อาจทำให้เกิดอาการหาวบ่อยได้ แต่นอกจากนี้โรคนี้อาจมีหลายอาการร่วมกัน เช่น ร่างกายอ่อนแรง มีอาการอัมพฤกษ์ที่ส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย, มีปัญหาเกี่ยวกับการทรงตัว, เห็นภาพซ้อน, มึนงงอย่างรุนแรง เป็นต้น อาการเหล่านี้จะกินเวลานาน หลังจากนั้นอาการจะหายไป ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนบอกถึงอันตรายควรรีบพบแพทย์ให้เร็วที่สุด

• โรคลมชัก 

เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของเซลล์สมองบริเวณผิวสมอง ทำให้สมองทำงานผิดปกติไป จึงส่งผลให้ไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ และอาการหาวบ่อยก็เป็นหนึ่งในความผิดปกติของผู้ป่วยโรคนี้ได้เช่นกัน

• ตับทำงานล้มเหลว (ตับวาย) 

เป็นภาวะที่เกิดจากตับสูญเสียการทำงานจนส่งผลให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ ขึ้น ซึ่งอาการหาวบ่อยมักพบได้ในผู้ป่วยโรคตับวายในระยะที่อาการเริ่มรุนแรงแล้ว เพราะเนื่องจากผู้ป่วยโรคนี้จะมีอาการอ่อนเพลีย นอนไม่ค่อยหลับ จึงเกิดอาการหาวบ่อยๆ ได้

• กล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน 

เป็นภาวะที่มีลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดหัวใจ ทำให้เลือดไม่สามารถไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ หัวใจจะขาดเลือดและออกซิเจน ส่งผลให้กล้ามเนื้อหัวใจตายได้ หากมีอาการหาวบ่อยผิดปกติร่วมกับรู้สึกเจ็บหน้าอก จุกแน่นหน้าอก หายใจได้สั้นลง ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุดในเวลาไม่เกิน 1 ชั่วโมงหลังมีอาการ เพราะอาจอันตรายถึงชีวิตได้

แก้อาการหาวบ่อย

การแก้อาการหาวบ่อยๆ จะต้องแก้ที่ต้นเหตุ ซึ่งก็มีหลักการง่ายๆ ดังนี้

1. นอนพักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อให้ร่างกายได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
2. กำจัดอุปสรรคของการนอนไม่พอ เช่น แสง สี เสียง เป็นต้น
3. ระวังเรื่องการรับประทานอาหาร เพราะโรคอ้วนก็เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการหาวบ่อยๆ ได้เช่นกัน
4. ดื่มน้ำเปล่าเพื่อเพิ่มออกซิเจนให้กับเลือด และเพิ่มความสดชื่นให้กับร่างกาย
5. มีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
6. หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ไม่จำเป็น
7. ลดการดื่มชา กาแฟ และ แอลกอฮอล์ให้น้อยลง
8. เปลี่ยนบรรยากาศให้กับตัวเอง ออกไปรับอากาศบริสุทธิ์ในบริเวณที่อากาศถ่ายเทได้ดี

แม้ว่าอาการหาวจะเป็นเรื่องธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นได้กับร่างกายของทุกคน แต่หากหาวบ่อยๆจนผิดปกติก็ควรไปพบแพทย์เพื่อเช็ค ความผิดปกติของร่างกายจะดีที่สุด

รู้จักกับการลงทุนหุ้นปันผล “ถ้าคุณยังหาทางทำเงิน ตอนคุณนอนหลับไม่ได้ คุณต้องทำงานไปจนตาย” ประโยคสั้นๆ ที่ Warren Buffett เคยกล่าวไว้ แต่ประโยคนี้แฝงด้วยข้อคิด ซึ่งเป็นแก่นของหลักการลงทุน การลงทุนที่ทุกคนใฝ่ฝันก็คือ การครอบครองทรัพย์สินอะไรบางอย่าง ที่มันจะสามารถผลิตเงินให้เราใช้ไปเรื่อยๆ

อ่านบทความน่าสนใจเพิ่มเติม : รู้หรือไม่ ต้นกำเนิดของช็อกโกแลตมาจากการค้นพบของชาวมายาและชาวแอซแทค